18 هين اسپيڪرز ڪانفرنس جي پڌرائي، پارلياماني ادارن کي مضبوط بڻائڻ جي عزم جو ورجاءُ

اسلام آباد-20 ڊسمبر (اي پي پي) قومي اسيمبلي جي اسپيڪر سردار اياز صادق جي صدارت هيٺ 18 هين اسپيڪرز ڪانفرنس ملڪ جي سمورين وحدت?? جي اسيمبلي?? جي گڏيل طور پڌرائي جاري ڪري ڇڏي آهي، 23 نڪاتي فيصلن سان گڏيل پڌرائي ۾ پارلياماني قدرن کي هٿي ڏيڻ، قانونسازي ۾ شفافيت يقيني بڻائڻ ۽ عوامي مسئل?? جي حل لاءِ موثر قدمن، آئي?? جي بالادستي، پارلياماني نظام ۾ شفافيت، موسمياتي تبديلين کي منهن ڏيڻ لاءِ قانونسازي ۽ عورتن ۽ ٻار?? جي حق?? جي تحفظ لاءِ پارلياماني ادارن کي مضبوط بڻائڻ جي عزم کي ورجايو ويو. اسپيڪرز ڪانفرنس دهشتگردي، ڪوڙين خبرن ۽ سوشل ميڊيا تي ناڪاري رجحانن خلاف موثر قدمن، ڀارتي ڏاڍ هيٺ والاريل ڪشمير جي مسئلي کي گڏيل قوم?? جي قراردادن موجب حل ڪرڻ، عورتن ۽ ٻار?? جي مسئلن لاءِ مضبوط پارلياماني ??ور??ز جي قيام تي اتفاق ڪيو ويو. پڌرائي ۾ پاڪستان انسٽيٽيوٽ فار پارليامينٽري سروسز کي آزاد ڪشمير ۽ گلگت بلتستا?? جي م??او??ت لاءِ واڌ ڏيڻ ۽ اسپيڪرز ڪانفرنس جي تسلسل کي يقيني بڻائڻ لاءِ ايندڙ اجلاس 2025ع ۾ مظفرآباد ۾ منعقد ڪرڻ جو فيصلو ڪيو ويو. ٻن ڏينهن واري 18 هين اسپيڪرز ڪانفرنس اسلام آباد ۾ قومي اسيمبلي جي اسپيڪر سردار اياز صادق جي صدارت هيٺ پارليامينٽ هائوس ۾ منعقد ٿي. اجلاس ۾ سينيٽ جي چيئرمين سيد يوسف رضا گيلاني، قومي اسيمبلي جي ڊپٽي اسپيڪر غلام مصطفيٰ شاهه، قانون ۽ انصاف واري وفاقي وزير سينٽر اعظم نذير تارڙ، سنڌ اسيمبلي جي اسپيڪر سيد اويس قادر شاهه، آزاد ڪشمير اسيمبلي جي اسپيڪر چوڌري مجيد اڪبر، بلوچستان اسيمبلي جي اسپيڪر ڪيپٽن (ر) عبدالخالق اچڪزئي، گلگت بلتستان اسيمبلي جي اسپيڪر نذير احمد، خيبرپختونخوا اسيمبلي جي اسپيڪر بابر خان سواتي، پنجاب اسيمبلي جي اسپيڪر ملڪ محمد احمد خان شرڪت ڪئي. سمورن اسپيڪرز طرفان گڏيل طور تي منظور ڪيل گڏيل پڌرائي ۾ چيو ويو آهي ته پاڪستا?? جي عوام جمهوريت جي حاصلات ۽ هڪ وفاقي اسلامي جمهوري پارلياماني ۽ جديد ترقي پسند فلاحي رياست جي قيام لاءِ اڻٿڪ محنت ڪئي، جتي شهرين جا حق محفوظ آهن ۽ صوبن جو وفاق ۾ برابري جو حصو آهي. هي ??ور?? اقرار ڪري ٿو ته آئين ۽ قرارداد تحت هڪ پارلياماني نظام ۾ رياستي اختيار صرف ۽ صرف عوام جي چونڊيل نمائندن ذريعي کي استعمال ٿي سگهن ٿا. هي ??ور?? سفارش ڪري ٿو ته صوبائي حڪومت?? جي قاعدن ۽ ضابطن کي آئيني اصولن سان هم آهنگ ڪيو وڃي ته جيئن انتظاميه جي اسيمبلي آڏو جوابدهي، لاڳاپيل وزارتن تي پارليامينٽ جي آئيني گرفت ۽ مينڊيٽ جي احترام کي يقيني بڻائي سگهجي. پارلياماني ادارن تي عوامي اع??ما?? کي بحال ڪرڻ لاءِ قانونسازي جي عمل ۾ احتساب ۽ شفافيت کي هٿي ڏيڻ جي سخت ضرورت آهي. انتظاميه ۽ عوام وچ ۾ بااع??ما?? رابطي لاءِ پارليامينٽ کي پنهنجي قانونسازي، نگراني ۽ نمائندگي جي اختيار?? جي موثر استعمال ذريعي عوامي مسئل?? جي وڪالت جي ذميواري ادا ڪري ٿي. ??ور?? سياسي ميدان ۾ جذباتيت جي رجحان سبب ملڪي سياست ۾ توهين جوڳي زبان جو استعمال، جعلي خبرن ۽ سوشل ميڊيا تي الزام تراشي سان ٽڪراءُ ۽ انتقامي سياست تي ڳڻتي جو اظهار ڪندي قرار ڏنو ته تهذيب، شائستگي ۽ اختلاف راءِ جي احترام جي ڪلچر جو خاتمو پارلياماني قدرن کي مجروح ڪري ٿو، ويڇي کي هوا ڏي ٿو ۽ تعميري سرگرمين کي روڪي ٿو. گڏيل مسئلن کي منهن ڏيڻ، قومي هم آهنگي کي هٿي ڏيڻ ۽ سماجي انصاف جي اصول?? جي اج??ما??ي بالادستي قائم رکڻ لاءِ وفاق ۽ صوبائي قانونساز ادارن وچ ۾ ت??او?? کي بنيادي اهميت حاصل آهي. ??ور?? قرار ڏنو ته موسمياتي تبديلي جا مسئلا تيزي سان تبديل ٿيندڙ ٽيڪنالاجي، سماجي ۽ اقتصادي اڻبرابري ۽ پاڪستاني عوام جون بدلجندڙ ضرورتون ۽ موجوده دور جا اهم چئلينجز آهن. پڌرائي ۾ چيو ويو ته علائقائي ۽ عالمي امن، علائقائي ت??او?? ۽ افهام و تفهيم ۾ اڳڀرائي لاءِ پارلياماني سفارتڪاري جي خاص اهميت آهي. ??ور?? قومي اسيمبلي طرفان اسلام آباد ۾ ارڙهين اسپيڪرز ڪانفرنس جي ميزباني جي قدم?? جي آجيان ڪندي عزم ڪيو ته پاڪستا?? جي آئين کي ملڪ جي اعليٰ ترين قانون طور برقرار رکڻ، ا?? جي موثر لاڳو کي يقيني بڻائڻ، ابهام کي ڳالهين ذريعي ختم ڪرڻ، رياستي ۽ غير رياستي ڌرين طرفان ا?? جي وقار کي مجروح ڪرڻ ۽ ڪنهن به خلاف ورزي ڪرڻ جو مقابلو ڪنداسين. پڌرائي ۾ ڪيل فيصلن ۾ چيو ويو ته پارليامينٽ جي بالادستي، بنيادي حق?? جي تحفظ ۽ جمهوري قدر?? جي سمورين حڪومتي سطحن تي دفاع جو عهد ڪريون ٿا، تعميري سرگرمين، گڏيل افهام ۽ تفهيم ۽ احترام اختلاف راءِ جي بنيادي پارلياماني قدر?? جي نواڻ لاءِ گڏجي ڪم ڪرڻ جو عزم ڪريون ٿا. لاڳو پارلياماني اصول حڪومت جو پنهنجو نظريو ٿي سگهي ٿو پر مخالف ڌر کي پنهنجي ڳالهه چوڻ جو حق هجڻ گهرجي. ڪو پارلياماني جمهوريت جي بنياد طور ورجائيندي ان اصول کي يقيني بڻائڻ جو عزم ڪريون ٿا ته قانونسازي ۽ فيصلا سازي ۾ سمورين راين کي ٻڌو ۽ ان جو احترام ڪيو وڃي. پڌرائي ۾ چيو ويو ته لاڳاپيل قانونساز ادارن جون سموريون توانايون، عوامي مسئل?? جي حل ۽ پائيدار ترقي جي يقيني حاصلات تي خرچ ڪرڻ جو عزم ڪريون ٿا. اسپيڪر جي طئي ٿيل غير جانبدار ۽ ٽياڪڙي جو فرض سرانجام ڏيندي سمورين پارٽي?? جي وچ ۾ ڳالهي?? جي م??او??ت ڪرڻ تي متفق آهن ته جيئن پارلياماني اخلاقيات ۽ آداب جي منشور تي قومي اتفاق راءِ ڪري سگهجي ته جيئن قانونساز ادارن تي اع??ما?? ۽ ان جو وقار بحال ٿي سگهي. هن عزم جو اظهار ڪيو ويو ته آئي?? جي شق اي 9 جي مقصدن کي حاصل ڪرڻ لاءِ قانونسازي ۽ پاليسي قدمن ذريعي ماحولياتي تبديلي ۽ مسئلن کي منهن ڏيڻ کي اولين ترجيح ڏني ويندي. ??ور?? قرار ڏنو ته دهشتگردي کي منهن ڏيڻ لاءِ جامع قانونسازي ۽ پاليسي قدم?? جي ڪوششن کي هٿي ڏني ويندي ته جيئن سمورن شهري?? جي حفاظت ۽ سلامتي کي يقيني بڻائي سگهجي. ??ور?? عزم ڪيو ته موثر قانونسازي، نگراني ۽ عوامي نمائندگي کي يقيني بڻائڻ لاءِ سمورن قانونساز ادار?? جي قاعدن ۽ ضابطن ۾ هم آهنگي پيدا ڪئي ويندي. پارليامينٽ کي مستحڪم بڻائڻ لاءِ بهترين عالمي طريقن موجب پارٽي جي چيف وهپ جي اداري کي سگهه ڏني ويندي ته جيئن پارلياماني پارٽين ۾ هم آهنگي ۽ نظم ۽ ضبط کي بهتر بڻائي سگهجي. پڌرائي ۾ چيو ويو ته ملڪ جي سمورين پارليامينٽس جي پبلڪ اڪائونٽس ڪميٽي?? جي ايسوسيئيشن قائم ڪنداسين ته جيئن ملڪ ۾ مالياتي معامل?? جي نگراني ۽ شفافيت کي مستحڪم ڪري سگهجي. عالمي ۽ علائقائي سطح تي ت??او??، امن ۽ رابطن کي هٿي ڏيڻ لاءِ پارلياماني سفارتڪاري مان فائدو حاصل ڪرڻ لاءِ ڪامن ويلٿ قومي گروپ جوڙينداسين جنهن کي پاڪستان ۾ قائم مستقبل سيڪريٽريٽ جي حمايت حاصل هوندي. ??ور?? ڪشمير مسئلي کي گڏيل قوم?? جي سلامتي ڪائونسل جي قراردادن موجب پرامن حل تي زور ڀريو ۽ ڀارتي قابض فوج هٿان جاري ڏاڍ، قتل عام ۽ اج??ما??ي زيادتين سميت سمورن ظالماڻي ڏوه?? جي پرزور مذمت، غير قانوني طور تي قيد ڪل جماعتي حريت ڪانفرنس جي سمورن اڳواڻ?? جي ??ور?? آزادي جو مطالبو ڪيو. اسپيڪرز ڪانفرنس گڏيل قوم?? جي سلامتي ڪائونسل تي زور ڀريو ته هو غزه ۾ جنگ بندي بابت پنهنجي واعدن تي عملدرآمد ڪرائڻ ۽ سلامتي ڪائونسل جي قرارداد (2024ع) 2735 موجب اسرائيلي قابض فوج جي ??ور?? نيڪالي، اسرائيل جي عالمي قانون?? جي خلاف ورزين تي جوابدهي ۽ فلسطيني عوام کي بنا رڪاوٽ فلاحي امداد جي فراهمي کي يقيني بڻائي. ??ور?? جامع قانونسازي ۽ پاليسي قدمن ذريعي نوجوانن ۽ عورتن کي بااختيار بڻائڻ، ٻارن سان لاڳاپيل مسئلن، پوليو، جبري پورهيو ۽ غذائيت جي کوٽ جهڙن مسئلن کي منهن ڏيڻ لاءِ ڪوششون تيز ڪنداسين. ??ور?? عورتن، ٻارن، ايس ڊي جيز ۽ نوجوانن تي پارلياماني ??ور??ز کي هڪ جامع ۽ متفقه ضابطه عمل ۾ آڻڻ جي نشاندهي ڪندي گڏيل هدفن کي حاصل ڪرڻ لاءِ عورت?? جي پارلياماني ڪاڪس، پارلياماني ٽاسڪ فورس بڻائڻ، سمورن قانونساز ادار?? جي ڪارڪردگي کي بهتر بڻائڻ لاءِ معلومات جي مٽاسٽا ۽ گڏيل وسيلن لاءِگڏيل صلاحيت کي واڌئڻ تي اتفاق ڪيو . اسپيڪرز ڪانفرنس پارليامينٽ جي ڪارڪردگي کي بهتر بڻائڻ لاءِ آءِ ٽي سڌارن ذريعي جديد ٽيڪنالاجي جهڙوڪ مصنوعي ذهانت ۽ ڊجيٽلائيزيشن کي اختيار ڪرڻ تي اتفاق ڪيو. اسپيڪرز ڪانفرنس سمورن معاشرتي طبقن سميت تعليمي ادارن، ميڊيا خاص ڪري پارلياماني رپورٽر ايسوسيئيشن، سول سوسائٽي، دانشورن، غير سرڪاري تنظيم?? جي مک ڪردار، ايس ڊي جيز، نوجوان پارليامينٽرينز ??ور?? ۽ ٻار?? جي حق?? جي پارلياماني ڪاڪس وچ ۾ ت??او?? کي هٿي ڏيڻ تي زور ڀريو. ??ور?? قانونسازي بابت تحقيق، پاليسي تي رهنمائي ۽ صلاحيت وڌائڻ لاءِ پاڪستان انسٽيٽيوٽ فار پارليامينٽري سروسز جي بورڊ آف گورنرز کان سفارش ڪئي ته ا?? جي دائري ڪار کي آزاد ڪشمير ۽ گلگت بلتستا?? جي قانونسازي اسيمبلي?? جي م??او??ت لاءِ وڌايو وڃي. پڌرائي ۾ چيو ويو ته پاڪستا?? جي سمورن قانونساز ادار?? جي سيڪريٽريز جي هڪ ايسوسيئيشن قائم ڪنداسين جنه?? جي مرڪزي آفيس قومي اسيمبلي ۾ هوندي. آزاد ڄمون ڪشمير اسيمبلي جي اسپيڪر جي دعوت تي فيصلو ڪيو ويو ته 19 هين اسپيڪرز ڪانفرنس آزاد ڪشمير ۾ منعقد ٿيندي. ??ور?? فيصلو ڪيو ته ٽه ماهي اجلاس ٿيندو جنهن ۾ اسپيڪرز ڪانفرنس جي ??ور?? جو باقاعده جائزو ورتو ويندو. پاڪستا?? جي قانونساز ادار?? جي اسپيڪرز ۽ پرزائيڊنگ آفيسرن باضابطه طور پنهنجي جمهوري قدرن، آئيني اصولن ۽ پاڪستاني عوام جي خواهشن کي براقرار رکڻ جو عزم ڪيو ۽ ان پڌرائي ذريعي پارلياماني ادارن کي مضبوط بڻائڻ ۽ پنهنجي ملڪ جي بهتر خدمت لاءِ ت??او??، نواڻ ۽ شموليت کي هٿي ڏيڻ جو وچن ورجائيندي گڏيل اتفاق ۽ احترام سان 20 ڊسمبر 2024ع تي منظور ڪيو.